เวลากระทบอารมณ์ จิตชอบนำภาพวนคิดซ้ำๆ แล้วจิตก็หม่นลง

ถาม : เวลากระทบอารมณ์ จิตชอบนำภาพวนคิดซ้ำๆ แล้วจิตก็หม่นลง เป็นด้วยอุปนิสัยหรือทุกคนเป็นเหมือนกัน อยากออกจากวังวนทุกข์?

ดังตฤณ : เขาเรียกว่าเป็นคนย้ำคิดย้ำทำนะ เมื่อวันก่อนนี้เอง นั่งๆ อยู่เพิ่งได้ยินคนทะเลาะกัน คือทะเลาะอยู่ฝ่ายเดียวนะ คนหนึ่งไปด่าๆ เค้า ผมก็นั่งฟังอยู่ คือหนีไปไหนไม่ได้ ต้องนั่งฟัง มันมีแต่คำเดิมๆ ออกมา แสดงว่าสมองนี่เคยชินที่จะย้ำคิดแล้วก็ย้ำพูด ตอกย้ำอยู่แต่ในเรื่องที่ตัวเองคิดว่าเหนือกว่าคนอื่น หรือว่าคิดว่าคนอื่นเขาผิดจริงๆ แล้วตัวเองมีช่องไปว่าเขาแบบ ได้ทีขี่แพะไล่

นิสัยได้ทีขี่แพะไล่ แล้วเอาคำซ้ำๆ มาย้ำอยู่ในหัว แล้วก็พูดออกปาก ทำให้เกิดลักษณะความคิดซ้ำๆ แบบนี้ได้ ลองสำรวจตัวเองดู นี่ไม่ได้ว่า ว่าคุณเป็นแบบนั้นหรือเปล่า แต่ขอให้สังเกตว่ามันเกี่ยวข้องกับวิธีที่เราพูด

ถ้าหากว่าเราเป็นประเภทที่ชอบพูดคำซ้ำๆ อย่างคุยกับเพื่อนลองสังเกตดู เรื่องแรกผ่านไปนะ คุยเสร็จเรื่องสองแทรกเข้ามา คุยๆ เรื่องสองยังไม่ทันจบ เรื่องแรกกลับมาอีกแล้ว เอ้า ผ่านไป คุยเรื่องสอง คุยเรื่องสาม เรื่องแรกกลับมาอีก มาต่อคิว คือเรื่องแรกมันอยู่ในใจ มีอะไรติดใจก็ไม่ทราบ แล้วเวลาพูดก็พูดคำเดิมๆ ไม่ได้เปลี่ยนคำพูดเลย เหมือนกับฉายหนังซ้ำ ฉายหนังวน

คุณลองพิจารณา ถ้าหากว่าเราเป็นประเภทนี้ เป็นประเภทที่เวลาพูด ชอบพูดเรื่องเดิมๆ แล้วก็เหมือนกับมีความสนุก หรือมีความสะใจ หรือมีความรู้สึกอะไรบางอย่างที่ ถ้าฉันพูดแล้วมันดูดี มันดูเหมือนกับรู้ทันคนอื่น ดูเหมือนกับนิสัยดีกว่าคนอื่น คนอื่นแย่กว่า หรือว่าคนอื่นน่า (โดน) ว่า ส่วนฉันนี่ไม่เป็นไร อะไรแบบนี้ ทั้งๆที่ตัวเราเองก็ทำแบบเขานั่นแหละ

นิสัยในการติดใจพูด มันจะทำให้ลูป (loop) ความคิด วังวนความคิดมันหมุนอยู่ในหัว สมองจะทำงานแบบหนึ่ง คือออกจากอ่างไม่ได้ เหมือนพายเรือ ต้องพายอยู่แค่ในอ่าง จะคล้ายๆ กับอ่างนี่เป็นอ่างอาถรรพ์ รู้ทั้งรู้ว่าไม่มีทางออก ก็พายอยู่อย่างนั้นแหละ แต่ใจนึกถึงทางออกนะ นึกถึงทางออกแต่ในทางปฏิบัติยังพายเรืออยู่ในอ่างนั่นเอง

ฉะนั้นคำแนะนำ เพื่อที่จะแก้อาการคิดวน ลองแก้ผ่านวิธีพูด มีสติ สังเกตวิธีพูดของตัวเอง ว่าเป็นประเภทชอบเอาเรื่องเดิมมาฉายซ้ำหรือเปล่า หรือว่าคำที่มันหลุดออกจากปากมาแล้ว แล้วมีความติดใจ มีความสะใจ มีความสนุก มีความคึกคะนอง หรือว่ามีความอยากจะด่า ด่าซ้ำด่าซาก ถ้ามีสติให้แก้ที่ตรงนี้ แก้ที่คำพูด

พอบอกตัวเอง เอ๊ย คำนี้เมื่อกี้พูดซ้ำไปแล้ว ให้หยุดทันที ไม่ต้องเขิน ไม่ต้องกลัวเสียฟอร์ม ... กลัวเสียสมองดีกว่า กลัวสมองจะเสียหายดีกว่า กลัวจิตจะคิดวนไม่เลิกดีกว่า คือพอคิดได้ว่า เอ๊ะ เมื่อกี้ เรื่องนี้พูดแล้ว กำลังจะเอามาพูดซ้ำอีก หรือเผลอพูดซ้ำไปแล้ว รีบสวิตช์ (switch) ไปเรื่องอื่นทันที แล้วพอใจมันดึง อยากจะกลับมาที่คำพูดเดิมอีก ก็ให้รู้ตัวอีก รู้ไปเรื่อยๆ ซ้ำๆ จนกระทั่งเกิดความเคยชิน ที่จะเลิกสะใจกับการเอาเรื่องเก่าๆ เอาคำเดิมๆ มาฉายวน

คุณจะเห็นได้เลยว่าพอวิธีพูดของเรา พูดแบบมีสติ พูดไม่ซ้ำกับเรื่องเดิม ระบบความคิดของเราจะต่างไปทันที คือจากเดิมที่คิดวนไปวนมาอยู่นั่น จะมีเป้าหมายให้ความคิดพุ่งเป็นเส้นตรงไปหามากกว่าเดิม ความคิดที่ค่อยๆ เปลี่ยนไปแล้วรู้สึกดีขึ้น รู้สึกว่าจิตใจไม่วกวน ไม่เหมือนกับพายเรืออยู่ในอ่าง จะเหมือนกับให้ของขวัญตัวเองเลยนะ เพราะจะเปรียบเทียบได้ว่า ที่ผ่านมา โอ้โห จริงๆแล้วมีความทุกข์นะ ตอนที่เราคิดวนไปเวียนมา ใช้คำซ้ำๆ อยู่ในหัว แล้วก็ไปเบิ้ลเอากับคำพูดใส่หูคนอื่น คือวนเวียนอยู่ในหัวตัวเองมันเหมือนผิดปกติ เหมือนคนบ้า แต่ถ้าได้พูดนี่เหมือนคนปกติ เหมือนคนดีๆ ทั้งๆที่จริงๆ ไม่ใช่นะ พอสังเกต เราพูดซ้ำหลายรอบ เราพูดวนหลายรอบ ตรงนี้ทำให้สมองจมปลักอยู่กับอาการคิดวนนะครับ!

https://www.youtube.com/watch?v=kRSpiEYDLiA

ปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน นั่งสมาธิแล้วกลัวตายให้ทำอย่างไร?

วันที่ 24 พฤศจิกายน 2561