รายการดังตฤณวิสัชนา: กรกฎาคม 2021

แต่ถ้าเริ่มมาตั้งแต่ต้นรายการ อยากให้ทำซ้ำ .. วิธีวอร์มอัพอย่างที่ผมสาธิตไปช่วงต้นรายการนี่นะ จะแก้ได้จริงๆ แก้ข้อติดขัดที่เกิดขึ้นประเภทที่ เสียวหน้าผากบ้าง ตึงหน้าผากบ้าง

อย่างมือสั่น หรือมือเย็นอะไรแบบนี้ มีความผิดปกติอะไรขึ้นมาจะช่วย

อย่างน้อยที่สุดผ่อนหนักให้เป็นเบานะครับ

___________________

เวลาเริ่มนั่งสมาธิจะเป็นทุกครั้ง คือหน้าผาก เปลือกตากระพริบ มือสั่น มือเย็นขึ้นมา สงบนิ่งบ้างไม่นิ่งบ้าง ควรแก้อย่างไรคะ?

รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน คลายเครียดใน ๓ นาที

วันที่ 24 กรกฎาคม 2564

ถอดคำ : เอ้

รับชมคลิป: https://www.youtube.com/watch?v=9Hs01-bJnB0

วันอังคารที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2564

Q29พยายามทำทานบารมีโดยไม่หวังผล ถูกทางแล้วใช่ไหม

ดังตฤณ : สังเกตง่ายๆ สำรวจง่ายๆ เลย หลังจากทำทาน หรือขณะทำทาน ใจรู้สึกดีแค่ไหน หลังทำทานแล้ว ใจรู้สึกสบาย ใจเปิดกว้างหรือเปล่า

ถ้าใจเปิด ใจสบาย ใจกว้าง ถูกต้องแน่นอน เพราะอาการของทาน คือการปล่อยออก การปลดล็อค คือการที่เราเปิดจุกก๊อกให้ความตระหนี่หายไป

ความตระหนี่เปรียบเหมือนจุกก๊อกที่อุดอยู่ แล้วเราไปเปิดจุก จะรู้สึกเลยว่า ความสุข หรือความเบาสบาย จะท่วมท้นทะลักออกมา ตัวนี้เป็นตัววัด

ถ้าทำ ขณะทำ หรือว่าหลังทำ เบา สบาย เปิดกว้าง ไม่หวง ไม่ห่วง นี่มาถูกทางแน่นอน และจิตที่เป็นทานจิต หรือว่าเป็นจิตที่ให้ทานด้วยความชำนาญนี่นะ ง่ายที่จะถือศีล .. ง่ายที่จะให้มหาทาน คือ ถือศีล ให้ความปลอดภัยแก่คนทั้งโลก และ ง่ายที่จะมาจุดชนวนการเจริญสติ หรือทำสมาธิ เพราะการทำสมาธิที่ถูกต้อง อย่างที่เราเห็นไปว่า คือการเปิดกว้างเท่าฟ้า

การที่จิตสามารถรับรู้ความกว้างที่มหาศาล เบื้องบน หรือตรงหน้าของเราได้ ในลักษณะของการแผ่เมตตา ก็เป็นอันเดียวกันกับตอนที่เราทำทาน

ถ้าใจเราไม่หวง ไม่ห่วง ไม่ผูกพันกับทานที่เราให้ไป จิตก็เปิด พร้อมรับกับความจริงที่กำลังปรากฏอยู่ตรงหน้า ว่าภาวะทางกายทางใจนี้เป็นอย่างไร

___________________

สร้างทานบารมี ใส่บาตร ให้อาหารสุนัข ทำบุญออนไลน์ กับหลายๆ เพจ และกับคุณดังตฤณในทุกวันๆ ก่อนทำ อธิษฐานว่า เราถวายทั้งสังฆทาน วิหารธาร และธรรมทาน ตามที่หลวงพ่อเคยสอนไว้ แต่เราไม่หวังผลอะไร ถือว่ามาถูกทางไหมครับ?

รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน คลายเครียดใน ๓ นาที

วันที่ 24 กรกฎาคม 2564

ถอดคำ : เอ้

รับชมคลิป: https://www.youtube.com/watch?v=FMSh_MT1Fs0

Q28ใช้การคิดตามว่าหายใจเข้าหรือออก ทำได้ไหม

ดังตฤณ : ช่วงแรกๆ จะมีพากย์บ้างก็ได้ เพื่อไม่ให้หลง

แต่พอเราเริ่มรู้สึกถึงลมหายใจได้คงเส้นคงวาแล้ว ตรงนั้นไม่ต้องไปพากย์แล้ว ไม่ต้องไปเข้าออก ปล่อยให้เกิดการรับรู้ตรงๆ ว่า จิตกำลังรับรู้อะไร

แต่ย้ำมากๆ เลยว่าต้องนั่ง คอตั้งหลังตรง รู้อิริยาบถก่อนที่จะรู้ลมหายใจ

อานาปานสติ รู้อิริยาบถก่อนรู้ลมหายใจ พระพุทธเจ้าท่านตรัสนะครับ ขึ้นต้นมา ให้นั่งกายตรง ดำรงสติมั่น ก็คือคอตั้งหลังตรงนี่แหละ แล้วจากนั้นค่อยรู้ว่ากำลังหายใจเข้าหรือหายใจออก

ถ้าหากรู้ตามนี้ ตามขั้นตามตอนอย่างนี้ จิตจะไม่หดแคบ จิตจะมีสภาวะเห็นกายนั่งคอยคุมให้มีความเต็มอยู่ และพอจิตที่มีความเต็ม รู้ลมหายใจเข้าออก ในที่สุดแล้ว จะไม่ต้องพากย์ แต่จะรู้เอง รู้ชัดๆ

แต่ที่ยังพากย์อยู่ก็ให้สังเกตด้วยนะ ว่าจิตมีความคับแคบอยู่แค่ภาวะในหัวหรือเปล่า ถ้ามีความคับแคบอยู่ จะไม่ตั้งเป็นสมาธิขึ้นมาได้ จิตจะไม่เบ่งบานออกเป็นสมาธิ แต่จะบีบอยู่กับสมาธิที่เพ่งเล็งว่ากำลังหายใจเข้าหายใจออกนะครับ

สังเกตอย่างนี้ด้วยแล้วกันว่าจิตกำลังแคบหรือกว้าง เรามีฐานคืออิริยาบถนั่งเป็นตัวตั้งหรือเปล่าก็จะช่วยได้

___________________

เวลานั่งตามลมหายใจ คอยนึกตามว่าหายใจเข้าหายใจออกตลอด เพื่อกดจิตไว้ไม่ให้ออกไปไหน เพราะจิตชอบออก ควรทำไหมคะ?

รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน คลายเครียดใน ๓ นาที

วันที่ 24 กรกฎาคม 2564

ถอดคำ : เอ้

รับชมคลิป: https://www.youtube.com/watch?v=6XmSr87As5E&t=6s

Q27ทำสมาธิแก้โรคซึมเศร้าได้ไหม

ดังตฤณ : พูดตามงานวิจัย คือดีขึ้นแน่นอนครับ

แต่ว่าจะดีขึ้นทุกคนหรือเปล่า ขึ้นอยู่กับว่าผลของสมาธิคุณ มีคุณภาพเพียงใดด้วยนะครับ

ถ้าหากว่ามีวิตก วิจาร มีปีติ มีสุขทุกครั้งที่ทำสมาธิ ประกันได้เลยว่า หายขาดแน่นอน โรคซึมเศร้านี้ และไม่ได้พูดมั่วนะ เห็นมาหลายคนแล้ว มียืนยันอยู่ อยู่แถวๆนี้เยอะแยะเลย ว่าช่วยบอกได้นะครับว่าเป็นเรื่องจริง

ถ้าทำสมาธิมาถูกทาง หรือฟังเสียงสติอย่างถูกต้อง ในที่สุด การซึมเศร้าจะหายไปแน่ เพราะว่าอาการซึมเศร้าถูกหล่อเลี้ยงไว้ด้วยอารมณ์ซึมเศร้า แล้วก็การปักใจเชื่อว่า เราจะไม่ดีขึ้นไปกว่านี้ สมองก็จะวนลูปอยู่ในแพทเทิร์น (Pattern) เดิม

แต่ถ้าหากว่าตั้งความเชื่อใหม่ว่า ถ้ามีสมาธิ มีความสดชื่น เกิดขึ้นทุกครั้ง ทุกวัน ในที่สุดแล้วแพทเทิร์นการทำงานของสมอง จะแตกต่างไป แทนที่จะหลั่งสารแย่ๆ เสียๆ อันเป็นพิษออกมา จะหลั่งสารดีๆ ออกมาแทน มากขึ้นๆ จนกระทั่งเรากลายเป็นอีกคนหนึ่ง ภาวะทางกาย ชีวะเคมีทางกายจะแตกต่างไปเป็นคนละคน นั่นแหละ ภาวะการซึมเศร้าหายแน่นอน

สรุปคำตอบคือ ถ้านั่งสมาธิอย่างมีคุณภาพคือหายแน่นอน

แต่ถ้านั่งสมาธิ แล้วไม่เข้าใจเรื่องการนั่งสมาธิ การเข้าสมาธิอย่างแท้จริง ยิ่งนั่ง ยิ่งปวดหัว ยิ่งเกิดความอึดอัดตึงเครียด นั่นลืมไปได้เลยนะ .. นอกจากอาการซึมเศร้าจะไม่หาย จะยังไปเพิ่มขึ้นด้วย

ตอบเป็นกลางๆ สองทางนะครับ

___________________

การทำสมาธิ ช่วยให้อาการของโรคซึมเศร้าดีขึ้นได้ไหมคะ?

รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน คลายเครียดใน ๓ นาที

วันที่ 24 กรกฎาคม 2564

ถอดคำ : เอ้

รับชมคลิป: https://www.youtube.com/watch?v=s6iODk_i7As

Q26ปฏิบัติมานานแต่ไม่ก้าวหน้าสักที

ดังตฤณ : หัดรู้ลมหายใจ แล้วก็หัดสังเกตว่า แต่ละครั้งที่เราฟังเสียงสติ เรารู้ได้มากขึ้นๆ หรือเปล่า

ถ้าหากว่ารู้สึกถึงลมหายใจได้มากขึ้นๆ มีความชัดเจนมากขึ้นเรื่อยๆ นั่นแสดงว่ามีวิตก วิจาร อันเป็นองค์ของสมาธิที่แท้จริง

แต่ถ้าฟังไปแล้วมีแต่เสียงอยู่ในใจของเรา นั่นแสดงว่า องค์ของสมาธิไม่เกิด .. นี่คือวิธีง่ายๆ ที่เราจะสังเกตความก้าวหน้าได้

เสียงสติ เป็นแค่เครื่องช่วย เครื่องทุ่นแรง เป็นสปริงบอร์ด เป็นเครื่องปัดเป่าความฟุ้งซ่าน แต่ไม่ใช่ตัวที่ทำให้สมาธิตั้งมั่น

สมาธิจะตั้งมั่นได้ ต้องเกิดจากจิตของเรานะ ที่มีองค์ คือวิตก วิจาร ปีติ และสุขนะครับ

___________________

ปฏิบัติมานานแล้ว แต่รู้สึกไม่ค่อยก้าวหน้าเลยค่ะ แม้มีเสียงสติก็ยังฟุ้งอยู่บ่อยครั้ง มีอะไรที่ทำให้ติดขัด ไม่เข้าถึงธรรมไหมคะ?

รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน คลายเครียดใน ๓ นาที

วันที่ 24 กรกฎาคม 2564

ถอดคำ : เอ้

รับชมคลิป: https://www.youtube.com/watch?v=8f3eB941e6c

Q25จะเห็นจิตได้อย่างไร ต้องรู้กายขยับพร้อมกับเห็นจิตไหม

ดังตฤณ : ถ้าเอาตามมาตรฐานอย่างที่พระพุทธเจ้าสอนไว้ ในอานาปานสติ ท่านให้ทำสมาธิก่อน คือรู้ลมหายใจเข้าออก

รู้ว่าเข้า รู้ว่าออก รู้ว่ายาว รู้ว่าสั้น เห็นความต่างของลมหายใจไปเรื่อยๆ และรู้ว่าที่กำลังหายใจเข้าหายใจออกอยู่นี่ หายใจเอาความสุขเข้ามา หรือว่าหายใจเอาความทุกข์เข้ามานะครับ

พอเรารู้ภาวะทางกาย ภาวะทางเวทนา หรือว่าความสุขความทุกข์ไปเรื่อยๆ มากเข้า จนกระทั่งเหลือแต่ความสุขอย่างเดียว ในที่สุดภาวะทางกาย ภาวะทางใจ จะเหมือนกับปรากฏเป็นสิ่งถูกรู้ แล้วจิตจะมีความตั้งมั่น จะมีฐานที่ตั้ง ที่ไม่คลอนแคลน ตรงนั้นแหละที่พระพุทธเจ้าสอนในอานาปานสติ ให้รู้จักมองเห็นจิต

พูดง่ายๆ ว่า ท่านให้เริ่มมองจิต เห็นจิตจากตอนที่จิตมีความตั้งมั่นก่อน

แต่ถ้าเรายังทำไปถึงตรงนั้นไม่ได้ ก็ให้เห็นจิตผ่าน .. ในจิตตานุปัสนา พระพุทธเจ้าท่านสอนนะ ถ้ามีราคะ ให้รู้ว่าจิตมีราคะ มีราคะอยู่ในจิต .. นี่คือสำนวนท่านนะ มีราคะอยู่ในจิต

ถ้ามีโทสะ ก็ให้รู้ ณ ขณะนั้น รู้ตามจริงว่าโทสะอยู่ในจิต

ถ้ามีโมหะครอบงำจิตอยู่ ก็ให้รู้ว่ามีโมหะครอบงำจิต รู้สึกหลงตัวก็ตาม รู้สึกตุ่นๆ หดหู่ก็ตาม เป็นโมหะหมดนะครับ

รู้ไปทำไม? รู้กิเลสแบบนี้รู้ไปทำไม

รู้เพื่อให้เห็นว่า อย่างตอนโกรธจะเห็นง่ายที่สุด โกรธขึ้นมาแบบหงุดหงิด โกรธขึ้นมาแบบเป็นฟืนเป็นไฟเล็กๆ เห็นว่ามีโทสะอยู่ในจิต มีความร้อนขึ้นมาอยู่ในจิต แป๊บหนึ่ง ความร้อนนั้นจะหายไปจากใจ หายไปจากจิต

สิ่งที่เหลืออยู่นั่นแหละ คือจิต เห็นไหม

คือพระพุทธเจ้าท่านสอนแบบง่ายๆ เลย พอมีโทสะอยู่ในจิตใช่ไหม แล้วพอโทสะหายไป เหลืออะไร ก็เหลือจิตที่ไม่มีโทสะ พูดง่ายๆ เหลือแต่จิตให้เห็น เราก็จะได้ประสบการณ์เห็นจิตขึ้นมาเป็นครั้งแรก .. อ๋อ จิตหน้าตาเป็นแบบนี้ มันมีความรู้อยู่ มีความว่างอยู่

แล้วพอเห็นสภาพจิตแปรไปเป็นต่างๆ เป็นกุศลบ้าง เป็นอกุศลบ้าง สว่างบ้าง มืดบ้าง เห็นบ่อยๆ จนกระทั่งเกิดความสามารถที่จะเปรียบเทียบ แยกแยะได้ ตัวนี้ ก็จะเกิดข้อสรุปขึ้นมาว่า .. อ้อ! จิตไม่ได้ตั้งอยู่ในสภาพใดสภาพหนึ่งอย่างเดียวนะ ไม่ได้มีความตั้งมั่นอย่างเดียว ไม่ได้มีความว่างจากกิเลสอย่างเดียว เดี๋ยวก็กลับมามีกิเลสได้

เห็นจิตสภาพต่างๆ ไปมากๆ เข้า ตัวนี้ ก็เกิดปัญญา รู้ว่าจิตดวงหนึ่งๆ ที่กำลังเกิดขึ้นกับเราในขณะนี้ อย่างตอนนี้ จิตว่างๆ อยู่ เราก็จะเห็นว่า จิตว่างๆ นี้ เป็นแค่จิตดวงหนึ่ง ในจิตอีกหลายดวง

จิตที่ไม่ว่างก็มี จิตที่ฟุ้งซ่านซัดส่ายก็มี จิตที่มีราคะก็มี จิตที่มีโทสะก็มี จิตที่มีโมหะก็มี ไม่ใช่แค่มีจิตอย่างนี้อย่างเดียว

ข้อสรุปตรงนี้ที่เกิดขึ้นในปัจจุบันว่า นี่เป็นจิตหนึ่งที่เกิดขึ้นในอีกหลายๆ จิต ที่ดับไปแล้ว และที่จะเกิดขึ้นตามมา ก็จะไม่ยึดมั่นถือมั่นว่านี่เป็นจิตของเรา .. เดี๋ยวนี้เลย เห็นเข้ามาเดี๋ยวนี้เลยว่าจิตนี้ไม่ใช่ของเรา แต่แปรไปตามเหตุปัจจัยนะ

___________________

ทำอย่างไรถึงจะเห็นจิตคะ ต้องรู้กายขยับไปพร้อมๆ กับเห็นจิตไปด้วยไหมหรือ ควรทำอย่างไร?

รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน คลายเครียดใน ๓ นาที

วันที่ 24 กรกฎาคม 2564

ถอดคำ : เอ้

รับชมคลิป: https://www.youtube.com/watch?v=tfuSzLKK4X4

Q24หายใจไม่เต็มปอดจะเข้าถึงสมาธิได้ไหม

ดังตฤณ : ตอบตรงๆ ก็คือ จะยากกว่าคนที่หายใจได้เต็มปอดนะ

เพราะเวลาเราหายใจได้เต็มปอด จะมีความสดชื่น พร้อมที่จะจุดชนวนปีติขึ้นมานะครับ

แต่อย่างไรก็ตาม ถ้าหายใจไม่เต็มปอด ให้มองว่าเรากำลังติดข้อจำกัดทางกายอยู่ ถ้าหากว่าจิต ..เราตั้งความเชื่อไว้ แบบที่พระพุทธเจ้าตรัสนะครับ ใจเป็นใหญ่ ใจเป็นประธาน .. ถ้าหากว่าจิตของเราสามารถที่จะเข้าถึงสมาธิได้ ในที่สุดสภาพทางกายก็จะถูกปรับให้ยืดหยุ่นตาม มีความโปร่งโล่ง มีความพร้อมที่จะตั้งเป็นสมาธิด้วยลมหายใจยาวขึ้น อย่างน้อยยาวขึ้นตามสภาพ

เพราะเรื่องการหายใจไม่เต็มปอด จะมีปัจจัยเยอะ ผมเองก็เจอปัญหามาทั้งชีวิตนะ ไม่ว่าจะเป็นการกดทับของเส้นเอ็น หรือว่ากระดูก โครงกระดูกไม่ดี หรือปอดไม่ค่อยดี ปอดเล็ก อะไรต่างๆ มีสาเหตุ มีปัจจัยได้มากมายสารพัด

อย่างไรก็ตาม อย่างผมก็ให้เครื่องช่วยไว้แล้ว สำหรับคนส่วนใหญ่ที่ฟังเสียงสติแล้วคลิก โดยรวมระบบทางเดินหายใจจะดีขึ้น จะรู้สึกโปร่งโล่งได้มากขึ้น

หรืออย่างก่อนนั่งสมาธิ ถ้าหากสวดมนต์ หรือว่าวอร์มอัพอย่างที่ผมสาธิตไปต้นรายการ ให้เกิดความรู้สึกผ่อนคลาย สบายกล้ามเนื้อทั้งตัวขึ้นมา ก็จะช่วยปรับให้ลมหายใจยาวขึ้นได้

มีหลายๆ ทาง ที่จะช่วยปรับปรุงคุณภาพของลมหายใจให้ดีขึ้นนะครับ แต่สิ่งที่เราจะตั้งไว้เป็นความเชื่อประการแรกก็คือ ถ้าหากจิตของเราดี ถ้าหากจิตของเราเป็นสมาธิ ร่างกายก็จะดีตาม ก็จะยืดหยุ่นมากกว่าเดิม จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว

ถ้าจิตดี ก็เหมือนนายดี บ่าวก็จะดีตามไปด้วย

___________________

หายใจไม่ค่อยเต็มปอด เราจะสามารถเข้าถึงสมาธิจริงๆได้ไหมคะ?รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน คลายเครียดใน ๓ นาที

วันที่ 24 กรกฎาคม 2564

ถอดคำ : เอ้

รับชมคลิป: https://www.youtube.com/watch?v=z5v62T2gCn4

Q23เห็นว่าจิตหนักเพราะอยากนิ่ง เห็นปุ๊บจิตคลาย ถูกต้องไหม

ดังตฤณ : เยี่ยมยอดมาก นี่คือตัวอย่างของการมีสติรู้ตามจริงนะครับ ว่า เกิดอะไรขึ้น เกิดพฤติกรรมทางจิตแบบไหนขึ้น แล้วผิดทางอย่างไร พลาดทางอย่างไร อย่างที่พระพุทธเจ้าท่านตรัสว่า ให้สำรวจดูว่าเกิดสังโยชน์แบบไหนขึ้นมา เกิดความยึดติดแบบไหน และทำอย่างไร

นี่ก็คือให้เห็นนั่นแหละ ให้เห็นตามจริง แล้วความยึดติด หรือสังโยชน์ จะค่อยๆ เบาบางลง แล้วก็กลายเป็นการทำสมาธิอย่างมีสัมมาทิฏฐิประกอบนะครับ

ถูกต้องแล้วนะ แล้วจะเปลี่ยนไปเรื่อยๆ ปัญญาจะถูกยกระดับขึ้นตามวันเวลาที่เราทำสมาธิซ้ำๆ ไปเรื่อยๆ แล้วเห็นแบบนี้นะ

___________________

ตอนเริ่มแรกหลังหลับตา จิตแส่ส่าย ถูกดูดติดไปสัญญาว่าต้องนิ่ง พอไม่นิ่ง จิตก็ดิ้นรน จึงใช้ความเพียร ดึงจิตมาที่ลมหายใจ หลังจากนั้นจึงเริ่มนิ่ง และเห็นว่าที่จิตหนัก เพราะไปติดกับความอยากที่จะนิ่ง

พอรู้ได้เช่นนั้นปุ๊บ จิตก็คลาย เบาขึ้น และทรงตัวไว้ได้ ทำถูกต้องแล้วใช่ไหมคะ?

รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน คลายเครียดใน ๓ นาที

วันที่ 24 กรกฎาคม 2564

ถอดคำ : เอ้

รับชมคลิป: https://www.youtube.com/watch?v=8yNo4pHhzCs

Q22นั่งสมาธินิ่งมากเหมือนเหลือแต่จิต ใช่ฌานระดับต้นไหม

ดังตฤณ : ตอนที่จิตเบา มีความนิ่ง มีความว่าง ตรงนั้น วัดได้อย่างหนึ่งว่าจิตของเราดีขึ้น เป็นกุศล แล้วเป็นมหากุศลเลยล่ะ เพราะว่าอยู่ในสมาธิ มีความพร้อมที่จะเจริญสติ เห็นกายใจโดยความเป็นของไม่เที่ยง ไม่ใช่ตัวตน และบรรลุมรรคผลนิพพานได้

นั่นคือ ลักษณะที่เป็นข้อดี ของจิตที่เบา

แต่การจะตัดสินว่า จิตถึงฌานแล้วหรือยัง เราไม่ได้ตัดสินที่ความเบา

เราตัดสินตรงที่ว่า .. ถ้าหากทำสมาธิแบบที่พระพุทธเจ้าสอน อานาปานสติ .. ตัดสินตรงที่ว่า จิตมีอาการโฟกัสอยู่กับลมหายใจหรือเปล่า

โฟกัส คือนึกถึงลมหายใจ .. นึกถึงลมหายใจ จิตไม่ได้ล่องลอยไปไหน ไม่ได้มาเอาแต่ความเบาอย่างเดียว ตรงนั้นเรียกว่ามี วิตกเจตสิก

ถ้าหากว่าลมหายใจปรากฏ ราวกับมีความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกับจิต จิตแนบเข้ากับลมหายใจเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ไม่มีการวอกแวกไปหาสิ่งอื่น อย่างนั้น เรียกว่ามี วิจารเจตสิก หรือเรียกง่ายๆ ว่าวิจารก็ได้

วิจาร ในที่นี้ไม่มี ณ.เณร การันต์นะครับ

ถ้าหากว่า วิตก กับวิจารเกิดเต็ม หายใจเข้าออกชัดเจน จิตว่าง สบาย โล่ง แล้วเกิดปีติ เกิดความชุ่มชื่นขึ้นมา เป็นความชุ่มฉ่ำทั้งตัว เป็นความชุ่มฉ่ำเบิกบาน เป็นความชุ่มฉ่ำเยือกเย็น ราวกับว่าน้ำพุผุดพลุ่งขึ้นมาอยู่เรื่อยๆ ตรงนี้จะเกิดสุขตามมาด้วยเป็นธรรมดา เป็นของคู่กันมาเป็นแพคเกจเดียวกันนะครับ ปีติ เยือกเย็น และสุขที่มีความเสถียร

ความสุขจะเหมือนพานทองรองรับสมาธิ ตรงนี้เรียกว่า อุปจารสมาธิ

อุปจารสมาธิ มีทั้งอุปจาระแบบอ่อนๆ และอุปจาระแบบแข็งแรง รู้สึกราวกับว่าทั้งตัว ลอยอยู่บนเมฆ บางคนรู้สึกมีลมผ่านตัว เป็นธาตุลมชนิดหนึ่ง เป็นลมละเอียด

ทีนี้ ที่พูดบรรยายมาทั้งหมด ไม่ได้จะบอกว่าให้ตัดสินว่า ที่เราเข้าถึงแล้ว ใช่หรือไม่ใช่สมาธิขั้นไหน ควรจะเรียกว่าเป็นสมาธิขั้นใด

แต่จะบอกว่า การที่เราได้สมาธิ หรือยังไม่ถึงสมาธิขั้นไหน ไม่สำคัญกว่าที่ว่า เรามีความเข้าใจหรือเปล่า ว่าจะเอาสมาธิตรงนั้น หรือสภาวะของจิตแบบดีๆ นั้น มาใช้งานแบบไหน

ถ้าหากว่า .. อย่างเปลี่ยนโจทย์ใหม่ แทนที่คุณจะถามว่าจิตเราเข้าฌานหรือยัง มาสนใจตั้งโจทย์ว่า จิตของเรา พอไปถึงตรงนั้นแล้ว มีการรู้ มีการเห็นในแบบที่จะเกิดปัญญาแบบพุทธหรือเปล่า

ถ้าหากว่าจิตเบา ถ้าหากว่าจิตนิ่งแล้ว ต่อให้ไม่ถึงฌาน ไม่ถึงอุปจารสมาธิ แต่มีการทำงานในแบบรู้เข้ามา .. เออ นี่ ภาวะทางกายนี้นิ่งอยู่แบบนี้ ทรงอยู่แบบนี้ หายใจเข้าออกแบบนี้ กำลังหายใจเข้าออก เอาสติ รู้ว่าไม่เที่ยง ลมหายใจก็ไม่เที่ยง เข้าแล้วก็ต้องออก ออกแล้วก็ต้องเข้า แป๊บหนึ่งก็หยุดพักไป เดี๋ยวก็กลับเข้ามาใหม่ แล้วก็ให้ความรู้สึกเป็นสุขเป็นทุกข์ไม่เหมือนเดิม ต่างไปเรื่อยๆ

บางคน ตอนแรกๆ สุขอ่อนๆ แล้วสุขมากขึ้นทุกทีในแต่ละลมหายใจ ท่าทีที่เราเอาจิตดีๆ ไปใช้งาน สำคัญกว่าการได้รู้ว่าจิตของเราเข้าถึงภาวะไหนแล้วหรือยัง

ถ้าถึงฌาน จะไม่ใช่แค่เบา แต่จะมีวิตก มีวิจาร มีปีติ มีสุข แล้วก็มีจิตอย่างใหญ่ ลุกเป็นลูกไฟดวงเบ้อเริ่มเลยนะ แล้วมีความเสถียร รู้อารมณ์เดียว ที่เรียกว่า เอกัคคตา คือมี เอกัคคตารมณ์ มีอารมณ์เดียว

เอกัค มาจาก เอกา .. หนึ่งเดียว

หนึ่งเดียวนี่ไม่ใช่ว่า ต้องเห็นลมหายใจอย่างเดียวเท่านั้น แต่บางทีเห็นเครื่องประกอบด้วยว่า อิริยาบถนั่ง คอตั้งหลังตรง หยัดตั้งด้วยกระดูกสันหลัง มีลักษณะอย่างไร มีรูปพรรณสัณฐานอย่างไรอยู่ แล้วหายใจเข้าออก มีความสดชื่นแค่ไหน

อย่างนี้ก็เป็นฌานได้ มีเอกัคคตารมณ์ คือรู้แค่นี้ ว่าท่านั่งนี้หายใจเข้าออก เอาลมหายใจเข้าออกอยู่ ไม่วอกแวกไปไหนเลย ไม่ได้ยินแม้กระทั่งเสียง มีอารมณ์เดียว ยกตั้งขึ้น เหมือนยกขึ้นไปอยู่อีกมิติหนึ่งที่ไร้เวลา เวลาไม่เดิน เวลาหยุดให้กับการเห็นเท่านั้นว่า ลมหายใจเข้าออก

เวลาไม่ได้หยุดจริงหรอก เพราะลมหายใจยังเข้าออกอยู่ ถ้าเวลาหยุดลมหายใจต้องหยุด

ทีนี้ ที่ถามมา สรุปคำตอบชัดๆ อีกครั้งหนึ่ง เพราะเป็นปัญหาสำหรับคนจำนวนมากเลย ก็คือว่า จะได้สมาธิเป็นอย่างไรก็ตาม อย่าเพิ่งไปพะวงเรื่องชื่อเรียก ว่าเราเข้าถึงสมาธิระดับไหน แต่ให้ตั้งโจทย์ไว้ว่า จิตดีๆ ของเรานั้น เราเอาไปใช้ทำอะไรนะครับ

___________________

ตอนนั่งสมาธิ บางวันนิ่งมากจนไม่ปวดขาหรือใดๆ เลย เหมือนมีแต่ดวงจิตเท่านั้น ไร้ร่างกาย แต่ยังคงรู้สึกตัวได้ทุกอย่าง แปลว่าจิตเข้าฌานระดับต้นหรือยังคะ?

รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน คลายเครียดใน ๓ นาที

วันที่ 24 กรกฎาคม 2564

ถอดคำ : เอ้

รับชมคลิป: https://www.youtube.com/watch?v=CzwyEJStP7o

** IG **