เวลานั่งสมาธิมักมีเรื่องที่ไม่ดีแว้บเข้ามาในหัว

ถาม : สวัสดีค่ะ เพิ่งมาครั้งแรกค่ะ เป็นคนที่ไม่ได้มีเป้าหมายว่า นั่งสมาธิแล้วต้องได้อะไร  คือสวดมนต์เสร็จแล้วก็นั่งสมาธิตามปกติ พอนั่งสมาธิไปสักพักหนึ่ง ก็จะมีเรื่องอย่างหนึ่งแว้บเข้ามาในหัว แล้วเราก็จะบอกตัวเองว่า นั่งสมาธิสิ อย่าคิดสิ 

รับฟังทางยูทูบ :  https://www.youtube.com/watch?v=KXwI-9bZnhc&list=PLmDLNhxScsWPgGBwXOyHjrsBG1nXTdiXY&index=106   (11:04) 
ดังตฤณวิสัชนา ๒๕๕๖ ครั้งที่ ๗ การเจริญสติในชีวิตประจำวันแบบฆราวาส 
๙ กันยายน ๒๕๕๖ ที่ณัฐชญาคลินิก   

ดังตฤณ:  นั่งสมาธิแล้วอะไรนะจ๊ะ  

ถาม : ก็อย่างคิดเรื่องนั้น ทำใจให้นิ่งค่ะ พอนิ่งได้สักแป๊บหนึ่ง ก็จะไปคิดอีกเรื่องหนึ่งที่ไม่ใช่เรื่องเดิม มันก็จะเหมือนฟุ้งซ่านอยู่แบบนี้ค่ะ  พอสักพักหนึ่ง ก็จะเป็นแบบนี้อีก  

ดังตฤณ:  เอาอย่างนี้ น้องรู้สึกไหมว่า เวลานั่งสมาธิ เวลาสวดมนต์เนี่ย มันชอบมีความคิดไม่ดีแว้บเข้ามา ความรู้สึกเหมือนกับเป็นความคิดถึงเรื่องที่ไม่ดี เรื่องที่กวนใจ หรือเรื่องที่ทำให้เรารู้สึกว่า มันไม่เข้ากันเลย กับตอนที่สวดมนต์ กับตอนที่นั่งสมาธิ ตอนที่นั่งสมาธิตอนสวดมนต์ควรจะนึกถึงสิ่งที่สูง นึกถึงสิ่งที่สว่าง แต่ความคิดที่เข้ามาบางทีมันชวนเราไปเรื่องไม่ดี เรื่องที่มันแย่ เรื่องที่มันเป็นตรงกันข้าม รู้สึกใช่ไหม แล้วเรารู้สึกทรมานใจ หรือรู้สึกรำคาญใจ ถูกไหม  

ถาม : ค่ะ ใช่ค่ะ  

ดังตฤณ:  หรืออย่างระหว่างวัน คือ บางที เราขัดเคืองอะไรขึ้นมา มันชอบมีคำด่าอยู่ในหัว เป็นอะไรที่แอบคิดน่ะ เหมือนแอบคิดว่า แอบคิดต่อว่า ที่อยู่ในที่ทำงานหรืออะไรก็แล้วแต่ เรารู้สึกถึงอารมณ์หงุดหงิดที่มันเกิดขึ้นหลังจากนั้นอีกนาน อีกระยะหนึ่ง รู้สึกได้ใช่ไหม อ่ะ โอเค 

ถ้าหากว่า จะเอาเรื่องของการเจริญสติ หรือเรื่องของการนั่งสมาธิก็แล้วแต่ เริ่มจากจุดนี้ คือ ให้สังเกตให้ออก ว่ามันสัมพันธ์กัน บางทีอยู่ในระหว่างวัน เราแอบคิด แอบคิดไม่ดี แอบคิดว่าใคร แล้วตอนที่เรานั่งสมาธิ หรือมานั่งสวดมนต์ มันมีความคิดแย่ๆ ทำนองเดียวกันผุดขึ้นมา เราจะได้รับรู้ไง ว่าจริงๆ แล้วต้นสายปลายเหตุมาจากไหน ชอบแอบคิดเนี่ย แล้วตัวความรู้สึกแย่ๆ ให้แปะป้ายมองไว้ มองว่าจิตของเรากำลังเป็นอกุศล คือแทนที่เราจะจมอยู่กับความไม่พอใจ กับความคิดหรืออะไรที่แว้บเข้ามาในแบบไม่ดี คือ แปะป้ายมองไว้ว่าตอนนั้น จิตเรากำลังรู้สึกแย่ จิตกำลังเป็นอกุศล มันมีแนวโน้มที่จะมืดมน  

แต่อย่างตอนนี้ พอเราคุยกัน เราคุยกันอย่างนี้ รู้สึกสว่างขึ้นมานิดๆ ไหม คือมันเริ่มมีอาการยอมรับถึงสภาวะที่มันเป็นอกุศล ตัวการยอมรับสภาวะอกุศล คือ รู้จักสภาวะอกุศลด้วยอาการที่ไม่ทรมานใจ ตัวนั้น คือสติ ตัวนั้นคือการรู้ตามจริงในสภาวะที่เป็นปัจจุบัน เข้าใจพ้อยท์ (point) ไหม ตัวสตินี่แหละที่ทำให้ความรู้สึกสว่างขึ้น และบางครั้ง เราหมกจมอยู่กับความรู้สึกแย่ๆ ความรู้สึกไม่ดีค่อนข้างนาน เวลาที่มันเกิดความขัดเคืองใจขึ้นมาในระหว่างวัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เราชอบรำคาญคน คือ แบบคนมาจุกจิกอะไรกับเรา เราจะไม่ชอบ เราจะแอบด่าอยู่ข้างใน    

ถาม : ค่ะ (หัวเราะ)  

ดังตฤณ:  นั่นแหละ เริ่มพูดตรงจุด (หัวเราะ) มันก็ง่ายขึ้นนะ 

ถาม : เราก็ไม่ได้จะอกุศลกะเค้ามาก  แต่ว่า มัน .. มันเข้ามาเอง  

ดังตฤณ:  เข้าใจ..เข้าใจ.. พี่ถึงบอกไงว่า มันอดไม่ได้ มันแอบอยู่ข้างใน แล้วเราจะรู้สึกแย่นาน 

ถาม : แล้วมีวิธีแก้ไหมคะ  ..  

ดังตฤณ:  ตรงนี้ ตรงนี้ ที่ผ่านมา เราพยายามจะคิดดี แต่มันก็ไม่ยอมคิดดี เพราะเราไปฝืนใจตัวเองไง คือที่ผ่านมา ตัวเราเป็นคนไม่ชอบฝืนใจตัวเองอยู่แล้ว ไม่ชอบให้ใครมาฝืนใจอยู่แล้ว แล้วพอรู้สึกไม่ดีขึ้นมา รู้สึกแย่ๆ ขึ้นมา ก็ไปฝืนใจตัวเอง พยายามทำไงนะ คือบางทีมีคำว่า “ทำไงนะ ทำไงนะ” อยู่ในหัวเนี่ย ซ้ำไปซ้ำมา แล้วก็ไม่มีทางออก คือไปพยายามคิดดี แกล้งคิดดี หรือแกล้งฝืนใจไม่คิดแย่ๆ เห็นไหม มันสวนทางกับตัวเอง สวนทางกับนิสัยดั้งเดิมของตัวเอง ที่ไม่ชอบมาฝืนใจ ไม่ชอบทั้งให้ใครมาฝืนใจ ไม่ชอบให้ตัวเองฝืนใจตัวเอง  

ที่ถูกต้องคือ เราแปะป้ายให้มันว่า เนี่ยคืออกุศลจิต มันจะแย่แค่ไหน มันจะหม่นแค่ไหน เราบอกตัวเองเลยว่า นั่นคืออกุศลจิต อกุศลจิตเกิดขึ้นในเรา มันอาจจะเกิดขึ้นเป็นนาทีๆ หรืออาจเกิดขึ้นแค่แว้บเดียว ถ้าเราแปะป้ายให้มันทัน ตรงนั้นมันจะเริ่มมีสติเจริญขึ้นมาแล้ว เหมือนอย่างตอนนี้ ที่เรารู้สึกว่า ทำไมล่ะ ไม่เห็นเป็นอะไรเลย อกุศลจิตเกิดขึ้น แค่ยอมรับ แค่คุยกันตรงไปตรงมาว่ามันเกิดขึ้น แค่ยอมรับ มันก็สว่างขึ้น ตัวที่สว่างขึ้นนั่นแหละ แสดงการปรากฏตัวของสติ จำไว้นะ ที่มันรู้สึกว่าไม่มีอะไร ที่รู้สึกว่าว่างๆ สบายๆ ได้ นั่นคือสติที่ยอมรับตามจริง ไม่ใช่พยายามให้อะไรๆ เป็นไปตามที่เราต้องการ  

ที่นี้ ถ้าเรารำคาญคน มันจะมีหลายอาการที่เป็นปฏิกิริยาทางใจ มันมีความรู้สึกอึดอัด มันมีความรู้สึกเหมือนกับเราอยากหลบไปให้พ้นๆ นึกถึงภาพทางใจ ภาพทางใจของคนที่พยายามจะหันหลังกลับ อยากจะหลีกหนีออกไป อยากจะไม่ต้องอยู่ตรงนั้น นึกออกใช่ไหมว่าสภาพนั้นเป็นอย่างไร เนี่ย..เราก็จะได้มองว่า ลักษณะทางใจ จริงๆ แล้วเหมือนภาพ เหมือนภาพคนกำลังพยายามวิ่งหนี แต่มันวิ่งไม่ได้ ขามันอยู่กับที่ ขาในโลกของความเป็นจริงมันอยู่กับที่ ไปไหนไม่รอด แล้วเกิดความรู้สึกเหมือนกับแย่ๆ เหมือนคนจมน้ำ คนจมอยู่ในน้ำ ถูกกดหัวลงไป หรือว่าถูกรบกวนให้คันคะเยอ มันมีหลายอาการที่เป็นภาพทางใจให้เรารับรู้ได้ คือพอเวลาเราแปะป้ายว่า นี่เรียกว่าอกุศลจิต เราเห็นต่อไปได้ด้วย ว่าลักษณะของอกุศลจิตเป็นอย่างไร หน้าตาเป็นอย่างไร เหมือนคนกำลังวิ่งหนี เหมือนคนกำลังอยากดำดินหนี เหมือนคนกำลังโน่น นี่ นั่น บางที ว่างๆ ขึ้นมาก็อยากกรี๊ด อยากระบายอะไรออกมาดังๆ อย่างนี้ มันมีหลายแบบที่เป็นอกุศลจิต ขอแค่ว่า “เราเห็น” เห็นตัวจริงๆ ของจิต ว่าหน้าตามันกำลังเป็นแบบนั้นอยู่ มีภาพทางใจแบบนั้นอยู่ มันจะเกิดสติ  

ตอนนี้ รู้สึกไหมว่ามันสว่างขึ้นเรื่อยๆ ความสว่างที่เกิดขึ้นไม่ใช่เรื่องบังเอิญนะ ที่ผ่านมา เราหมกอยู่กับอกุศลจิตมากเกินไป ว่ารู้สึกเหมือนกันคนติดอยู่ในกรง ไม่รู้จะทำยังไง ไม่รู้จะออกไปไหน ไม่รู้จะหลุดรอดออกไปได้อย่างไร เสร็จแล้ว มันก็เริ่มสะสมความรังเกียจโน่น รังเกียจนี่ จนกระทั่งมันกลายเป็นความรู้สึกเหมือนกับ..ไม่อยากชอบอะไรสักอย่าง มันเต็มไปด้วยความไม่ชอบ ความรู้สึกไม่ชอบอะไรสักอย่างเนี่ย น้องลองมองดูภาพทางใจนะ มันเหมือนกับคนที่ไปติดอยู่ในเมืองอะไรสักเมืองหนึ่ง ที่มีแต่ควันพิษ รอบตัวเต็มไปด้วยเสียงล้งเล้งน่ารำคาญ เราอยากออกจากเมืองนี้ แต่มันออกไปไม่ได้ ไม่มีพาหนะที่ไหนพาไป ไม่มีตั๋วพาไป ไม่มีเงินพอที่จะออกจากเมือง นี่แหละ ลักษณะทางใจจะคล้ายๆ อย่างนี้ มันอึดอัดอยู่ มันอุดอู้อยู่ 

ที่นี้ พอเราเห็นภาพการอุดอู้ เห็นอาการอึดอัด หาทางออกไม่ได้ แค่นี้ มันเหมือนกับประตูมันเปิดแล้ว มันเหมือนทางออกอยู่ตรงนี้แหละ ตรงที่เราเห็น ว่าหน้าตาภาวะทางใจมันเป็นอย่างไร เก็ต (get) นะ พอจะทำสมาธิอะไรก็แล้วแต่ ดู..ขึ้นต้นมา มันมีความไม่พอใจก่อน เพราะมันจมอยู่ตรงนี้มานาน พอเราเห็นลักษณะความไม่พอใจตรงนี้ ค่อยไปไล่สังเกตอย่างที่พี่ไกด์ (guide) ไปตอนช่วงต้น ดูไล่จากเท้า จากมือมา คือ เมื่อกี๊ เวลาเรานั่ง เราจะนั่งแบบซึมๆ คือ มีอาการซึมอยู่ในอกุศลจิต แต่พอเราเห็นอาการของอกุศลจิตได้เหมือนภาพทางใจ แล้วเราค่อยมาไล่ดูใหม่ เราจะรู้สึกว่ามันโล่งขึ้น มันมีความสามารถพร้อมจะดูลมหายใจไปได้ต่อไป 

ถาม : ค่ะ ขอบคุณนะคะ