ภาวนาแบบพองยุบมา ช่วงที่ภาวนาไปสักระยะนึง จะเกิดอาการเหมือนตัวแข็งทื่อ ขยับไม่ได้ พอรู้สึกจะขยับตัว เหมือนตกใจสะดุ้ง ทำให้สมาธิหลุดไป แก้ไขอย่างไรคะ?

 ดังตฤณ :  เดี๋ยวถ้าใครจะถามอะไร นับแต่บัดนี้เป็นต้นไปนะครับ ขอย้ำอีกครั้งว่า ช่วยบอกด้วยว่า คุณทำมาแนวไหน แล้วก็เล่าสักนิดนึงก็ดีนะครับว่า ที่บอกว่าทำมาแนวนั้นแนวนี้เนี่ย คุณทำมายังไง แล้วได้ผลแบบไหนแล้วนะครับ เพราะรายละเอียดแล้วก็ปัจจัยแวดล้อมให้เกิดประสบการณ์แบบหนึ่งๆ เนี่ย ถ้าเราไม่รู้ที่มาที่ไปให้แน่ชัด ไม่คุยกันให้ชัวร์ๆ บางทีได้คำตอบไปมันไม่เกิดผลอะไรขึ้นมาเลยนะครับ

อย่างอันนี้นะบอกว่า ภาวนาแบบพอง-ยุบมา ช่วงที่ภาวนาไประยะหนึ่งจะเกิดอาการเหมือนตัวแข็งทื่อขยับไม่ได้ คำว่า พอง-ยุบ ก็คงน่าจะมีคำบริกรรม ยุบหนอ พองหนอ เสร็จแล้วเกิดตัวแข็งทื่อ เข้าใจว่าคงจะเหมือน .. เนี่ยเพราะว่าตัวเงื่อนสำคัญคุณบอกว่า พอตัวแข็งทื่อไปสักพักสมาธิก็หลุดไป พอจะขยับตัวนี่สะดุ้ง นั่นแสดงให้เห็นว่าสติไม่ได้อยู่กับตัวนะครับ มันเป็นอาการแข็งแบบที่ฝรั่งเขาเรียกฟรีซ (freeze) หรือว่าแช่แข็ง คือไม่ใช่เป็นความนิ่งในแบบที่อ่อนควร แล้วก็มีความสามารถที่ตื่นรู้นะครับ

อันนี้ต้องทำความเข้าใจว่า ถ้าจิตตั้งอยู่ในลักษณะของการควบคุมให้จดจ่ออยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง จนกระทั่งนิ่งแล้วก็แข็งค้าง อาการแบบนั้นมันจะไม่ได้รู้อะไรเลย จิตแค่สงบนิ่งอยู่แบบแข็งๆ แล้วก็จะปรุงให้ร่างกายพลอยแข็งไปด้วย ในขณะที่ ถ้าหากว่าเราทำสมาธิมาถูกทาง แล้วจิตมีความผ่องใส มีความเบิกบาน มีความเปิดกว้าง มีความอ่อนสลวย ก็จะปรุงแต่งให้ร่างกายผ่อนคลาย มีความยืดหยุ่น แล้วก็มีสติดีไปด้วยนะครับ คือตรงจุดนึงถึงแม้ว่าจะนิ่งราวกับเป็นท่อนหินแต่ภายในจะมีความรู้สึกอ่อนสลวยอยู่ตลอดเวลา มีความยืดหยุ่นอยู่ตลอดเวลา อย่างสังเกตได้ คุณภาวนา พอง-ยุบ มา ถ้าตอนที่ร่างกายมันทื่อๆ แบบไม่ค่อยมีสติรู้เนื้อรู้ตัวเนี่ยนะ มันจะเหมือนกับหุ่นยนต์ที่แสดงอะไรแข็งๆ ออกมา ขืนๆ ออกมา แล้วหุ่นยนต์ตัวนั้น มันจะรัดจิตของคุณให้เหมือนกับแน่นอยู่กับที่ อยู่กับที่แคบ มันจะมีความรู้สึกอึดอัดอยู่ลึกๆ มันจะมีความรู้สึกเหมือนกับว่าจิตของเราเนี่ยหดตัวเข้ามา

แต่ถ้าหากว่าคุณทำสมาธิมาถูกทางนะครับ แล้วก็มันเป็นสมาธิในลักษณะที่พร้อมจะเกิดสติ พร้อมจะเกิดความตั้งมั่นจริงๆ มันจะมีความผ่องแผ้วแบบนึง ที่ทำให้รู้สึกเบาออกมาจากใจกลาง เบาออกมาจากใจกลางที่ไม่มีที่ตั้งอยู่ตรงใดตรงหนึ่งนะครับ รู้แต่ว่าข้างในอกมันกลวงมันว่าง มันมีความว่างที่กว้างใหญ่ แล้วก็พร้อมจะเบ่งบานเบิกบานออกไปหาอากาศว่างภายนอก แล้วอย่างนี้ต่อให้ขยับหรือมีเสียงอะไรมา มันก็ไม่เกิดความรู้สึกจิตหด จิตกระตุกได้ง่ายๆ

นึกออกมั้ย ถ้าจิตมันบีบอยู่ จิตมันมีความคับแคบอยู่ เป็นก้อนๆ อยู่ แล้วมีเสียงมากระทบ เป้ง! หรือว่าเกิดอาการเคลื่อนไหวทางกาย ขยับเนื้อขยับตัวอะไรเนี่ย จิตที่บีบอยู่แล้วมันก็พร้อมจะหด คือมันพร้อมจะบีบหนักเข้าไปอีก มันก็เลยหด แล้วก็อาการที่จิตหดจิตกระตุกอย่างแรงนั่นแหละเป็นเครื่องหมายบอกว่าเราสะดุ้ง

แต่ถ้าหากว่าจิตมันเปิด จิตมันเบิกบาน จิตมันมีความกว้าง จิตมันมีความขยายออก อย่างนี้เนี่ย ถ้ามีความตั้งมั่นในแบบเบิกบานแล้ว มันก็หดตัวลงมายาก อันนี้คงเข้าใจนะครับว่าที่มาที่ไปทำไมสมาธิแบบถูกต้องถึงได้มีสติประกอบอยู่นะครับ แล้วสมาธิที่มันผิด ทำไมมันถึงหดตัวง่ายแล้วก็สะดุ้งง่าย ก็เพราะอย่างนี้นะครับ

ทีนี้ถามว่าจะแก้อย่างไร? คือถ้าคุณภาวนาแบบ พอง-ยุบ มา ก็น่าจะเข้ากันได้ ลอง .. หึ ๆ (คุณดังตฤณอมยิ้ม) เพราะมันต้องพูดรายละเอียดกันอีกยาวนะครับ ผมขอบอกง่ายๆ สั้นๆ อย่างนี้เลย ลองเข้าไปดูที่เวบเสียงสติ (www.เสียงสติ.com) คลิ๊กดูคลื่นปัญญานะครับ แล้วก็ทำตามคลิปมาตั้งแต่เริ่มต้นเลย อันนี้คือทางออกในแบบที่ผมสามารถให้คำแนะนำได้ คือคุณไปถามร้อยคน จะได้คำตอบร้อยแบบนะครับ วิธีการแก้อะไรต่างๆ เนี่ย

แต่อันนี้คือสิ่งที่ผมพยายามมามากที่สุดแล้ว ดีที่สุดแล้วเท่าที่จะทำได้นะครับ คือว่าให้คลิปเพื่อที่จะแสดงให้คุณเกิดความเข้าใจ แล้วสามารถทำตามได้เลย ณ ขณะที่กำลังดูนะว่า หายใจที่ถูกต้อง ต้องทำอย่างไร อันที่จริงก็คล้ายๆ กับที่ผมเปิดให้ดูเมื่อครู่นี้นี่แหละ เพียงแต่ว่ามันจะมีรายละเอียดมากกว่านั้น แล้วก็ไปถึงตรงจุดที่จะดูเข้ามาทั้งกาย ดูเข้ามาในเวทนา ดูเข้ามาในจิตได้อย่างไรด้วย ไม่ใช่เอาแค่ พอง-ยุบ อย่างเดียว แต่เริ่มต้นคล้ายๆ กับ พอง-ยุบ นั่นแหละ

ทีนี้พอตอบคำถามแล้ว ผมขอบอกนิดนึงนะว่า แต่ละท่านจะมีความอดทน หรือว่ามีความพร้อมที่จะรับแนวทางอะไรไม่เหมือนกันนะครับ เพราะฉะนั้นคือ อย่าคาดหวังว่าทำปุ๊บนาทีนึงเนี่ย แล้วถ้าไม่ได้ผล เอาละ!ไม่ทำต่อแล้ว อันนั้นจะไม่มีประโยชน์อะไรเลยนะครับ

ไม่ว่าคุณจะไปเลือกแนวไหนก็ตามนะครับ แต่ถ้าคุณมีชั่วโมงบินในแต่ละแนวมากพอ คุณจะเห็นตั้งแต่จุดเริ่มต้นเลยว่า ตอนเริ่มจะเป็นสมาธิ หน้าตามันเป็นแบบนี้ ตอนเป็นสมาธิแล้ว เป็นแบบนี้ ตอนออกจากสมาธิมันใช้งานได้มั้ย เอาสมาธินั้นมาทำอะไรต่อได้รึเปล่า มันจะเห็นนะครับ

แล้วยิ่งเห็นมากขึ้นเท่าไหร่ คุณจะยิ่งให้คำตอบกับตัวเองได้มากขึ้นเท่านั้นนะครับว่า สมาธิที่คุณกำลังทำอยู่ เอามาใช้เจริญสติต่อแบบพุทธได้รึเปล่า ตรงนี้อยากให้แม่น อยากให้ย้ำถามตัวเองนะ เป็นโจทย์ที่สำคัญมากๆ นะครับว่า คุณทำไปมันสูญเปล่าหรือว่ามันได้อะไรขึ้นมาเป็นทางได้มรรคได้ผลรึเปล่านะครับ

------------------------------------------

๒๙ สิงหาคม ๒๕๖๓
รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน ตอน ทำสมาธิไม่เห็นนิมิตได้ไหม?

คำถาม : ภาวนาแบบพองยุบมา ช่วงที่ภาวนาไปสักระยะนึง จะเกิดอาการเหมือนตัวแข็งทื่อ ขยับไม่ได้ พอรู้สึกจะขยับตัว เหมือนตกใจสะดุ้ง ทำให้สมาธิหลุดไป แก้ไขอย่างไรคะ?

ระยะเวลาคลิป    ๘.๐๙ นาที
รับชมทางยูทูบ     https://www.youtube.com/watch?v=oLkJXAxCayo&list=PLmDLNhxScsWPHpIdf0LAQiQM1j9ZebEMx&index=8

ผู้ถอดคำ  แพร์รีส แพร์รีส