๔.๓ ทำงานใช้ความคิด จะเจริญสติอย่างไร?

คำถาม : เวลาทำงานที่ต้องคิดเยอะๆ ควรปล่อยให้คิดไปเลยอย่างเต็มที่ หรือควรต้องมีสติคอยรู้ตัวบ้าง?

(เวลาทำงานที่ต้องคิดเยอะๆ เช่นอ่านหรือเขียนหนังสือ ควรจะปล่อยใจให้คิดไปเลยอย่างเต็มที่ หรือว่าควรต้องคอยรู้ตัวบ้างคะ? บางทีอ่านหรือเขียนหนังสือ จะจมไปกับงานเป็นชั่วโมงๆเลย ควรต้องแก้ไขหรือไม่?)

รับฟังไฟล์เสียงได้ที่ : youtu.be/xrVRtQTdfKI

คำตอบ : ขอบอกอย่างนี้ก็แล้วกันนะว่า อ่านหนังสือหรือเขียนหรือทำงาน ขอให้สังเกตไปก็แล้วกัน สังเกตเอาตอนที่เราเริ่มรู้สึกเครียดขึ้นมา หรือเริ่มรู้สึกฟุ้งซ่านมากๆขึ้นมา ไม่สามารถอ่านงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่สามารถทำงานได้เต็มที่อยู่แล้ว ก็เอาเวลาช่วงนั้นแหละ มาเจริญสตินิดหนึ่ง

คือแค่ ‘รู้’ ว่าส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายกำลังเกร็งอยู่ ยกตัวอย่างเช่น ฝ่าเท้า จะเห็นชัดที่สุดเลยในเวลาที่คุณฟุ้งซ่าน ในเวลาที่คุณเคร่งเครียด ฝ่าเท้าจะเป็นฟีดแบคที่ชัดเจนที่สุด

ถ้าหากว่ารู้ว่า ฝ่าเท้าฝ่ามือกำลังเคร่ง กำลังเกร็ง ลองคลายออกดู คุณจะรู้สึกทันทีว่า จิตใจผ่อนคลายลงไปกว่าครึ่งหนึ่งเลย นั่นเรียกว่าเป็น ‘การเจริญสติ’ แล้ว คือรู้ตัวว่ากำลังเครียด กำลังฟุ้งซ่าน กำลังมีอาการที่ไม่พร้อมจะทำงานอยู่แล้ว แล้วจะทนฝืนดันทุรังทำงานต่อไปทำไม ขอเวลาแค่ห้าวินาทีสิบวินาที มีความ ‘รู้ตัว’ ว่าเรากำลังเกร็งอยู่ที่ส่วนใดส่วนหนึ่ง จะเป็นเท้าก็ดี จะเป็นมือก็ดี หรือว่าจะเป็นหัวไหล่ หรือต้นคอ หรือที่ใดก็แล้วแต่ แต่ที่ดูง่ายที่สุดคือที่ฝ่าเท้า

ถ้าหากว่าสามารถรู้ว่า ณ ขณะหนึ่ง ฝ่ามือฝ่าเท้ากำลังเคร่งกำลังเกร็งอยู่ แล้วเราคลายออก จากนั้นหายใจเข้าหายใจออกนิดหนึ่ง ให้เกิดความรู้สึกผ่อนคลาย จะสามารถกลับมาทำงานต่อได้อย่างมีประสิทธิภาพขึ้นกว่าเดิม

แต่ขอให้จำไว้ว่า ในขณะที่คุณเริ่มต้นทำงาน กำลังทำงานอยู่ อย่ามัวแต่มองย้อนเข้ามาเรื่อยๆว่า ตอนนี้จิตใจของเรากำลังเป็นยังไง เรากำลังฟุ้งซ่านมากไหม เรากำลังมีสติอยู่หรือเปล่า ใจเหม่อลอยไปรึเปล่า แบบนั้นเรียกว่าเป็นการจับปลาสองมือ เหยียบเรือสองแคม ถ้าหากว่าเราเคยชินกับการเจริญสติในลักษณะนั้น ในที่สุดจะไม่ได้อะไรสักอย่างเดียว ทั้งทางโลกและทางธรรม

ทางที่ดีที่สุดคือ ทำงานให้เต็มที่ ทำงานอย่างมีสมาธิ แต่ว่าเราดูด้วยระหว่างทำงาน มีอาการที่เป็นส่วนเกิน มีอาการที่ผิดปกติจากที่ควรหรือเปล่า สิ่งที่ควรก็คือ กายควรจะผ่อนพักสบาย เป็นฐานรองรับให้จิตมีสมาธิเต็มที่กับงาน ส่วนจิตใจต้องไม่เพ่ง ต้องไม่มีอาการเคร่งเครียดมากเกินไป ในขณะเดียวกันต้องไม่เหม่อลอยไปด้วย

ถ้าหากว่าเราทำงานไป แล้วรู้สึกเหม่อลอย อันนี้ต้อง ‘รู้สึกตัว’ แล้วหันมารู้สึกตัวว่า ‘กำลังเหม่อลอย’ มีอาการเหมือนลูกโป่งที่พร้อมจะลอยขึ้นฟ้า

หรือถ้าหากว่ามันเคร่งเครียด เป็นการขันเกลียวเชือกแบบนี้ เราก็ควรจะต้อง ‘รู้’ และสังเกตดูเลยง่ายๆฝ่าเท้าฝ่ามือกำลังมีอาการ ‘เกร็ง’ หรือเปล่า มีอาการ ‘งองุ้ม’ รึเปล่า ถ้าหากเราผ่อนคลายส่วนใดส่วนหนึ่งที่กำลังเกร็งอยู่ รู้สึกใจสบายขึ้น นี่เรียกว่าเป็น ‘การเจริญสติระหว่างทำงาน’ ได้

แล้วก็นิสัยที่เรา ‘เคยชิน’ ที่จะ ‘สั่งสม’ การเจริญสติในระหว่างทำงาน จะปรากฏชัดตอนที่เรามีความเคยชินแล้วที่จะเห็นตัวเองกำลังเครียดแล้วผ่อนคลายได้ทันที

มันจะไม่มีความเครียดสั่งสม มันจะมีแต่ความรู้สึกว่าทำงานแล้วสนุก อ่านหนังสือแล้วสนุก เพราะจิตใจเนี่ย มันมีความปลอดโปร่ง มันมีความเต็มที่กับสิ่งที่กำลังจดจ่ออยู่ มันมีความรู้สึกว่า เออ ใจของเราเนี่ยพัฒนาขึ้นทุกวันๆ

กลับไปหน้าคำถามวันที่ออกอากาศ http://bit.ly/17tideV
สารบัญเรียงตามครั้งที่ออกอากาศ  http://bit.ly/15FWLjj
สารบัญหมวด                          http://bit.ly/14wgP50