ฝึกอานาปานสติ โดยไม่ต้องฝึกหายใจยาวได้ไหม

ผู้ถาม : พี่ตุลย์มักจะสอนอยู่เสมอว่า เวลาที่เราเจริญอานาปานสติ ให้เรา.. เหมือนกับหายใจให้ลึกๆ ยาวๆ

ทีนี้ ถ้าหากว่า โดยตามปกติของเรา เป็นคนที่หายใจสั้น อยากจะสอบถามว่า จะมีวิธีอย่างไร ที่เราไม่ต้องฝืนตัวเอง ที่จะต้องคอยหายใจยาวเพื่อเตือนตัวเอง

 

ดังตฤณ : เรื่องของการหายใจยาว

ผมเองมีปัญหามาตั้งแต่เริ่มต้น ที่จะฝึกอานาปานาสติ

 

คือรู้แล้วว่า แกน หรือว่าแก่นของอานาปานสติ คือ

การรู้ ว่ากำลังหายใจเข้าอยู่ หรือว่าออกอยู่

 

ทีนี้ ถ้าหากว่าเราหายใจแบบตื้นๆ

จะเป็นโรคภูมิแพ้ก็ตาม หรือว่าจะเป็นคนที่คล้ายๆ ว่า จิตใจอ่อนปวกเปียก

ใช้ชีวิตประจำวันไปในแบบที่ ไม่ค่อยมีความกระตือรือร้น

พวกนี้อาจจะหายใจสั้นเป็นปกติ

 

แล้วก็ถ้ามาฝึกอานาปานสติ ก็จะรู้สึกเหมือนกับว่า ตัวเองนี่

ทำเท่าไหร่ก็ทำไม่ได้ มีความรู้สึกว่า สติไม่ยอมตั้งอยู่กับลมหายใจ

หรือว่าพอดูไป นอกจากจะไม่มีอะไรก้าวหน้าแล้ว

ยังทำให้เกิดความรู้สึกท้อแท้

 

อันนี้ก็เป็นเรื่องที่น่าสังเกต ในช่วงที่เรายังหายใจตื้น

 

ทีนี้ ถ้าเราเข้าใจว่า การที่คนๆ หนึ่งจะมีความรู้สึกยินดี ที่จะเห็นลมหายใจ

ก่อนอื่น ต้องหายใจยาวเป็นนะ

พูดง่ายๆ ต้องฝึกหายใจ

 

เหมือนกับเวลาคุณเข้าคอร์สโยคะ เหมือนกันเวลาคุณเข้าอบรมว่ายน้ำ

ต้องมีฝึกหายใจ

ไม่ใช่ว่า เราจะเป็นโยคะ หรือว่าว่ายน้ำเป็น

ด้วยการที่เราใช้ความเคยชินแบบเดิมๆ ในการหายใจ

 

พูดง่ายๆ ถ้าหากว่าจะคิดถึงอานาปานสติ

..ลองคิดถึง วงการอื่น ที่เขาก็ต้องฝึกหายใจกันใหม่ เหมือนกัน

 

การฝึกหายใจในแบบของพุทธ

เอาที่พระพุทธเจ้าท่านตรัสไว้ ในเบื้องต้นของอานาปานสติ

เราจะเห็นว่า ท่านตรัสไว้ หายใจเข้าก็รู้ หายใจออกก็รู้

หายใจยาวก็รู้ หายใจสั้นก็รู้

 

ตรงนี้แหละ ที่เป็นจุดสังเกตเข้ามาที่ตัวเราเองได้ว่า

ที่เราหายใจไปทั้งวัน ปกติแล้วหายใจตื้นๆ หรือว่าบางทีก็หายใจยาว 

 

ถ้าหากว่า เราสังเกตเข้ามา แล้วพบว่าวันหนึ่งๆ

นานครั้ง ที่เราจะหายใจยาว

หายใจไปร้อยครั้ง มีครั้งเดียวที่หายใจยาว

หรือว่าหายใจพันครั้ง มีครั้งเดียวที่หายใจยาว

 

หรือบางคนบอกว่า ไม่เคยหายใจยาวเลย

นอกจากจะรู้สึกว่างานเสร็จ หรือว่าโล่งอก

หรือว่าได้เข้าไปในสถานที่ๆ ทำให้รู้สึกตื่นตาตื่นใจ

หายใจโล่ง หายใจเหมือนอยู่กับชายทะเล หรือว่าชายเขา

แบบนี้ เอามาใช้ฝึกอานาปานสติไม่ได้ 

 

เพราะอะไร เพราะว่าคุณจะมีแต่ความรู้สึกเฉยๆ กับลมหายใจ

ไม่มีความรู้สึกที่แตกต่าง มาทำให้สนใจลมหายใจขึ้นมา

 

วิธีที่จะฝึกที่จะหายใจยาว

ก่อนอื่นต้องเข้าใจคำว่า หายใจทั่วท้องให้ได้

 

คำว่าหายใจทั่วท้องนี่ เป็นการหายใจ ที่พูดง่ายๆ ว่า

อาศัยท้อง มามีส่วนร่วม มามีส่วนประกอบในการหายใจไปด้วย

 

ถ้าหากว่าหายใจ พองหน้าท้องเป็น

ขึ้นต้นหายใจมานี่ ป่องท้องขึ้นมานิดหนึ่ง

ให้เกิดความรู้สึกสบายทั่วท้อง แล้วไม่อึดอัด

 

อย่างนี้นี่ คุณจะมีความรู้สึกเหมือนกับ

เออ.. ลมหายใจนี่ มาช่วยให้มีความสุข โดยไม่ต้องรอเรื่องภายนอก

ไม่ต้องรอไปดีใจกับอะไรเสียก่อน ไม่ต้องเข้าไปที่ชายทะเล หรือว่ายอดเขา

แต่จะอยู่กับเรานี่เอง ความสุขง่ายๆ แบบที่หายใจทั่วท้องนี่นะ

 

อย่างถ้าใครดูอยู่ในเฟสบุ๊ค ผมเปิดให้ดูบ่อยๆ นะ ที่เป็นแอนิเมชัน

ซึ่งจะอาศัยการหายใจแบบปกติของคนทั่วไป มาเป็นตัวตั้งนะครับ

https://fb.watch/4Hyvd4fm3d/

 

คือถ้าหายใจยาวนะ จะมีการป่องหน้าท้องออกมานิดหนึ่ง

แล้วก็พอหายใจสุด เข้าไปสุดปอด ก็หยุดค้างไว้นิดหนึ่ง

เพื่อที่จะให้วิธีการหายใจ หรือว่าความรู้สึกเกี่ยวกับลมหายใจนี่

มีจังหวะจะโคน

 

ปกตินี่ คนหายใจเข้ายังไม่ทันสุด จะรีบถอนออก

แต่ถ้าเราฝึกใหม่ .. หายใจ ป่องหน้าท้องออก ยาวๆ สบายๆ

แล้วพอสุดปอด ก็ค้างไว้นิดหนึ่ง เพื่อจับจังหวะว่า

เวลาที่เราหายใจเข้าไปจนสุด ไม่จำเป็นต้องรีบร้อนออกมาทันที

 

ถ้ารีบร้อนออกมาทันที จะพ่นลมหายใจออกมาสั้นๆ

แต่ถ้าหากว่าค้างไว้นิดหนึ่ง จับจังหวะถูก

เราจะรู้สึกว่า ลมหายใจนี่ สามารถระบายออกมาได้ยาวขึ้น

 

ตรงนี้แหละ ที่เราจะรู้จักความสุข

ความสุขอันเกิดจากการหายใจอีกแบบหนึ่ง

เป็นการหายใจ ในแบบที่ไม่ได้ฝืนกับธรรมชาตินะ

แต่ว่า ฝึกใหม่ ให้เข้าโหมดหายใจยาวเป็น

 

แล้วพอหายใจยาวเป็น มีความเคยชินที่จะหายใจแบบยาวๆ สบายๆ ได้

เราจะมีความรู้สึกว่า การหายใจนี่เป็นความสุข

 

แล้วพอคนเรามีความสุขกับการหายใจนะ

ลมหายใจจะยาวขึ้นโดยอัตโนมัติ

 

พูดง่ายๆ อาศัยความสุข มาเป็นตัวจุดประกายสติ

แล้วทำให้อานาปานสติ กลายเป็นเรื่องน่าพอใจน่ายินดี ที่จะรู้ ที่จะดู

 

พอหายใจยาวเป็น ก็จะมีจังหวะจะโคน ที่ทำให้รู้ได้เอง โดยไม่ต้องฝืนว่า

บางทีเราก็สามารถหายใจเข้ายาว หายใจออกยาวได้สบายๆ

 

บางทีนี่ เราไม่พร้อม ก็ไม่เป็นไร

ก็ลากลมหายใจเข้าสั้นบ้าง หรือว่าหายใจออกสั้นบ้าง สลับๆ กันไป

 

จนกระทั่งถึงจุดหนึ่ง จะมีความเป็นไปเองว่า สติ เห็นอยู่

โดยไม่ต้องมาเพ่งดูว่า บางทีก็ยาว บางทีก็สั้น

 

ตัวสติ จะค่อยๆ ปรุงแต่ง ให้สภาพร่างกาย มีความอ่อนควร

มีความยืดหยุ่น มีความสบาย ที่จะหายใจสั้นบ้าง หายใจยาวบ้าง

ตรงนี้แหละ ที่จะแก้ได้

 

แล้วที่ให้คำแนะนำวันนี้ มาจากประสบการณ์ตรง ไม่ใช่ว่าไปเข้าคอร์สที่ไหนมา

สังเกตจากตัวเองเลยว่า การหายใจยาวเป็น

ก็คือการฝึกหายใจ ที่เป็นวิธีที่ทั่วโลกทำ

ไม่ใช่เป็นวิธีของโยคะ ไม่ใช่เป็นวิธีของนักจิตวิทยา

ไม่ใช่เป็นวิธีของนักดำน้ำหรือว่าอะไรเป็นพิเศษ แต่ว่าเขาทำกันทั่วโลกนะ

 

ถ้าหายใจยาว ต้องหายใจทั่วท้องเป็น

และพอหายใจทั่วท้องเป็น ก็จะมีความสุข

ที่จะเข้ามาอยู่กับลมหายใจได้ทั้งวันไปเอง

____________

รายการปฏิบัติธรรมที่บ้าน คลับเฮ้าส์

วันที่ ๒๗ มีนาคม ๒๕๖๔ 

ถอดคำ : เอ้

รับชมคลิป: https://www.youtube.com/watch?v=Y8O7TX1sG4c&t=3s